Panneaux Michelin

© Marc Noordink

Wat een spijt! Grofweg dertig jaar geleden stonden ze nog volop in het Franse landschap en in de dorpskernen. Maar omdat ze overal stonden keurde je ze nauwelijks een blik waardig en zette je ze zeker niet op de foto. Daar was je toen toch al zuinig mee, twee diarolletjes van 36 stuks voor een hele vakantie bijvoorbeeld. Maar had ik het maar meer gedaan, dat op de foto zetten! Waar hebben we het over? De bewegwijzerings- en verkeersborden van bandenfirma Michelin natuurlijk, die gedurende tientallen jaren het Franse verkeer hebben (be)geleid en georganiseerd.

André Michelin begint al voor de Eerste Wereldoorlog met het schenken van borden aan gemeenten, met natuurlijk zijn bedrijfsnaam, de naam van de gemeente en een tekst als 'veuillez ralentir'. Zo hangen er in 1914 al 30.000 stuks in Frankrijk. Na de Eerste Wereldoorlog experimenteert Michelin met echte bewegwijzering en komt al snel op een techniek met geëmailleerde lava op gewapend beton. Gevestigd in de vulkanische Auvergne (Clermont-Ferrand) misschien enigszins voor de hand liggend, maar het blijkt een briljante techniek. De borden roesten uiteraard nooit, zijn ongekend duurzaam en optimaal bestand tegen verontreinigingen en vooral ook licht (UV). Je ziet ze met een leeftijd van meer dan 80 jaar, maar ik heb nog nooit een vervaagd exemplaar gezien. Kom daar maar eens om met moderne verf …

De borden, als 'plaque' of 'borne' of 'panneau' dragen nog altijd de sponsornaam en worden vanaf 1931 als officiële bewegwijzering geaccepteerd. Vanaf 1946 staan de autoriteiten geen sponsornaam meer toe en wordt een homogeen bewegwijzeringssysteem ingevoerd. Nog altijd geleverd door Michelin, maar nu vaker in de vorm van een pijl. Ook grotere 'murs' doen hun intrede voor ingewikkelde situaties. Michelin stopt de productie uiteindelijk in 1971 en daarna worden de borden geleidelijk aan vervangen door modernere maar minder duurzame exemplaren van staal of aluminium.

Van de hoofdroutes zijn ze al lang geleden verdwenen, maar ook elders verdwijnen ze meer en meer. Soms vanwege nieuwe routes, soms vanwege moderne bewegwijzering en soms omdat gemeenten de wegen en trottoirs opnieuw inrichten. Nogal wat overlevers zijn daarom borden die aan een gevel geplakt zitten. Op de foto's allerlei voorbeelden uit eigen archieven. We beginnen met een foto uit 1979 en één uit 1980. Toen toevallig op de dia terechtgekomen. In het tijdvak dat we met kind naar Frankrijk gingen, lonkte het zwembad of de zee te veel om voor ieder bord te stoppen, maar de afgelopen jaren is de jacht volop geopend. Hoewel er naar mijn weten nog geen medische term voor bestaat, geef ik direct toe dat het inmiddels een afwijking geworden is. Ik kan geen oud Michelin bord meer voorbij rijden zonder er voor op de rem te gaan of er voor om te keren. En dan uiteraard op de foto te zetten.

Van dichtbij zie je dat de oude borden een soort productiecode hebben, maar ook altijd een datum. Die datum geeft toch een extra diepgang aan de nostalgie, jezelf inbeeldend hoe het hier (bijvoorbeeld) in 1956 was toen het nieuwe bord werd geplaatst. Bovenop de pijlborden staat vaak een rechthoekige 'cartouche' met daarin het wegnummer. De medische afwijking bepaalt dat de opwinding nog een stuk hoger is bij het ontdekken van een rode cartouche: dan gaat het om een (meestal voormalige) Route Nationale. Ook in januari van dit jaar, in de omgeving van Arras, weer zo'n ontdekking …

Dus als je deze zomer rondtoert, weg van de snelweg, houd dan een oogje open voor deze fraaie oude borden. Ze zijn er soms nog! Als je ze op de foto vastlegt, zal een deel van het nageslacht je daarvoor dankbaar zijn. Het andere deel zal je meewarig aankijken, maar dat is nu eenmaal het lot van de liefhebber van oude wegcultuur …

Marc Noordink