Route Nationale 9

© Marc Noordink

Het tweede deel van de serie over Franse Routes Nationales wijden wij aan de Route Nationale 9. Enerzijds een tikje vreemde eend in de bijt, want ondanks zijn lage nummer was de RN9 zeker niet zo groot als de andere bekende noord/zuid routes, maar anderzijds is het een lange en prachtige RN met veel historie die nog maar kort geleden zijn positie aan met name de A75 heeft moeten afstaan. Voor wat meer achtergrond over de Franse wegengeschiedenis verwijs ik overigens naar het verhaal van de RN10; hier laat ik wat persoonlijke geschiedenis met de RN 9 zien.

De RN9 begint (of eindigt) opvallend genoeg niet in Parijs. In Moulins (Allier) takt hij af van de Route Nationale 7 om via Clermont-Ferrand, Millau, Béziers, Narbonne en Perpignan te eindigen bij de Spaanse grens. Als je de kaart snel bekijkt lijkt de RN9 de logische weg om vanuit Parijs de Costa Brava, Barcelona en de verdere Spaanse kusten te bereiken. Maar toch nam (en neemt!) de grote toeristische meerderheid de veel vlakkere en rechtere weg door het Rhône-dal. Zoals wel vaker is het grootste nadeel van de RN9 van weleer inmiddels zijn grootste pluspunt: hij gaat door de fraaiste en sterk wisselende landschappen, hij stijgt en daalt bijna onophoudelijk en tussen Clermont-Ferrand en Béziers is er bij wijze van spreken geen recht stukje weg te vinden. Het maakt hem tot een echte rijdersroute waarop je kunt genieten van zowel het rijden als van het uitzicht.

De moeilijke landschappen maakten dat de RN9 lang volledig tweebaans is gebleven, uitbouwen en verbreden was hier altijd extra lastig. Mijn eerste ervaring, op de achterbank weer, dateert van 1974 en maakte veel indruk. Zodanig dat de eerste vakantierit naar de Middellandse Zee met eigen auto, in 1978, zeer bewust over die RN9 ging. Ook daarna heb ik deze fraaie route nog ontelbare keren gereden. De Autoroute A75 raakte in aanbouw en nam op steeds meer stukken de functie van hoofdroute over. Dat ging geleidelijk, maar eigenlijk was met het opleveren van het befaamde Viaduc de Millau in 2004 het lot van de RN9 definitief bezegeld. In het zuiden had de A9 al langer de doorgaande functie overgenomen en officieel werd in 2010 de A75 direct met de A9 verbonden. Daarmee werd ook het laatste stukje RN9 overbodig voor het gehaaste verkeer. Nog meer dan voor de RN10, heb je voor het oorspronkelijke traject van de RN9 (nu veelal D900, D909 of D809 genaamd) de combinatie van oude en nieuwe detailkaarten nodig. Op sommige plaatsen ligt de A75 letterlijk op de oorspronkelijke RN9 en op andere plaatsen doorsnijdt hij de oude weg. Dat neemt niet weg dat je hem nog steeds bijna volledig zonder Autoroute kunt rijden, soms maak je dan een paar kilometer gebruik van een nieuwe parallelweg.

We gaan de foto's weer laten spreken. Ze dateren van 1974 tot recent en van diverse momenten daartussen. Voor de verandering 'rijden' we de RN9 in noordelijke richting waarbij ik vooraf een paar hoogtepunten zal toelichten. Als je in noordelijke richting rijdt, begint de RN9 in Le Perthus. Dat is de grensplaats wiens hellende hoofdstraat vroeger menige koppeling een deel van zijn levensduur in rook deed opgaan in de file voor de Douane. De oude RN9 volgend is overal historie te onderkennen, maar na het verlaten van de vlakte bij de kust en in de stijging naar de Grands Causses van het Centraal Massief bereiken we de onbetwiste klapper van de RN9. De voormalige Pas de l'Escalette! Als ik het niet meermalen met eigen ogen had gezien, was het moeilijk te geloven geweest dat hier tot maar liefst 1994 al het gewone, vracht- en vakantieverkeer doorheen ging. In 1994 ging de tunnel van de A75 open, de pas daarmee afsnijdend voor het verkeer. Vanaf de noordkant kun je er te voet nog steeds komen en er is maar één advies mogelijk: doen als je in de buurt bent! Alleen dat geeft een beeld van hoe je vroeger vanaf de Causse du Larzac ineens door een smalle opening in de rotsen reed en je aan een spectaculaire afdaling naar de echt Mediterrane streken begon…

De afdaling naar Millau blijft ook fraai met tegenwoordig in de verte het gezichtsbepalende viaduct en je kunt je wel voorstellen hoe die stad op het laatst, voor de ingebruikname van het Viaduc, heeft gezucht onder het verkeer. De oude N9 blijft slingeren, stijgen en dalen en komt in het bijna intieme en sfeervolle dal van de Lot waar het inhalen van vrachtwagens altijd de uitdaging vormde. Hij doet daarna diverse markante plaatsen aan, zoals Marvejols met zijn stadspoorten. Op verzoek heb ik de routedetails beschikbaar, maar een stukje boven Marvejols ligt een uniek stukje weg dat begin jaren zestig is afgesneden. Op die oude route zie je helemaal niemand meer, maar nog wel alle verkeersborden zoals die al tientallen jaren niet meer in gebruik zijn. Een beetje om en langs de A75 slingerend in een gebied waar het 's winters zichtbaar koud is, bereiken we een volgend hoogtepunt van de RN9: het Viaduc de Garabit. Een enkelbaans treinviaduct van de hand van Gustave Eiffel (jawel, die!), dat op onnavolgbare wijze het dal van de Truyère overspant. Die rivier is ook ingedamd, vandaar dat er nu een stuwmeer te zien is. Veertig jaar geleden was het grijs geverfd, maar inmiddels heeft het viaduct zijn (naar het schijnt) oorspronkelijke rode kleur weer terug. Het mooie zit hier niet alleen in het viaduct maar zeker ook in de manier waarop de RN9 zich met een aantal haarspeldbochten het dal in wringt en er weer uit klimt. Saint-Flour met zijn mooie bovenstad is alweer de volgende attractie en zo gaat het door.

Er zijn veel meer fraaie zaken te benoemen en het kiezen van hoogtepunten blijft persoonlijk. Ik noem zo nog maar even het feit dat het populaire en eind jaren zestig aangelegde stuwmeer Lac du Salagou een viertal kilometers oorspronkelijke RN9 op de bodem heeft liggen. Dus, wie een keer de Languedoc-Rousillon als bestemming heeft, doet zichzelf een plezier door een extra reisdag in te plannen, de A75 te vermijden en de oude RN9 op zich in te laten werken!

Marc Noordink